Школьные новости
Визитка школы
Республика Саха
Верхневилюйск
Образование в улусе
Администрация
Самоуправление
Конституция
История школы
МО учителей
Прогимназия
Лицейские классы
Спортивные успехи
Персональные стр.
Наши ветераны
Наши выпускники
Кружковая работа
Техработники
Летние лагеря
Гостевая книга
Авторы сайта

СТРУЧКОВ
Дмитрий Дмитриевич

ХХI уйэ5э - чёл удьуордааhыны
ИИТИИ YЛЭТЭ - БАРЫБЫТ ИЭСПИТ

        Ыарахаттарга сигэммэккэ, бу уустук кэмн'э уёрэнээччилэри киhилии сиэргэ-майгыга, чиэhинэй, улэни таптыыр, кырдьа5астары убаастыыр, тёрут сахалыы сиэргэ-туомн'а иитии, ол эбэтэр оскуола саамай кылаабынай соругунан о5олору бу дьин'нээх тыйыс экономика5а рыночнай сыhыаннаhыылар киирбит кэмнэригэр олоххо бэлэмнээhин буолар.

        Россия, Саха республиката правовой-демократическай государствоны тутар. Ол аата оскуола правовой -демократическай общество5а сатаан олорор дьону иитэн-уёрэтэн бэлэмнээн таhаарыахтаах. Ол иhин бу автор "Ииттинии, кёрунуу, бэйэни сайыннарыы"-диэн концепциятынан салайтаран уёрэнээччилэри иитии улэтэ тэриллибитэ. Бу концепция5а этиллэринэн, киhи-личность саамай урдуку кэрдиискэ туруохтаах. Ону тэн'э хас биирдии уёрэнээччи айыл5аттан бэриллибит дьо5урун арыйарыгар, ол интэриэhин таба тайанан сайыннарарыгар сёптёёх усулуобуйа тэриллиэхтээх.

        Бастакытынан; оскуола эмиэ правовой-демократическай государство, о.э. "оскуола-государство" модель ордук табыгастаах. Онон оскуола5а законодательнай, исполнительнай органнар, суут, прокуратура, государство атрибутиката, ол эбэтэр оскуола гимнэ уонна былаа5а баар буолаллара ситиhиллибитэ. Онтон "оскуола-государство" сурун сокуонунан Конституция буолар. Бу 36 ыстатыйалаах сурун сокуон кылаас чаастарыгар, онтон учууталлар, уёрэнээччилэр уонна тёрёппуттэр холбоhуктаах конференцияларынан дьууллэhиллэн ылыныллан икки сыл устата бигэтик улэлээн, бу сокуоннар тутуhуллан кэллилэр. Законодательнай орган парламент "Субэ" председателлэринэн Борисова Люба (оскуоланы урун' кёмус мэтээлинэн бутэрбитэ уонна Конституция авторынан буолар), кэлин сылга Заболоцкая Аина айымньылаахтык улэлээтилэр. Ол да иhин Аина президент Ороhуоспатаа5ы елкатыгар ын'ырыллан компьютерынан на5араадаламмыта. Парламент-"Субэ" сурун улэтэ сокуону он'оруу буолар. Ол курдук "Кодекс бараховца", "Правила поведения бараховцев в общественных местах" сокуоннары айбыттара. Хас биирдии уёрэнээччи кыра кылаастан са5алаан сокуону билэр, ытыктыыр уонна тутуhар буоларга иитиллэр. "Субэ" парламент отделлардаах; уёрэх отдела, ырааhы кёрёр отдел (санитария), бэчээт-пресса отдела, казначейство отдела. Хас биирдии отдел бэйэтэ тус туhунан былааннаах. Холобур уёрэх отдела элбэх иккилээх о5олору быhааран ыкса ситимнээх кылаас салайааччытын кытта улэлииллэр. Туох кёмё наадатын учуоттууллар. Онтон ырааhы кёрёр отдел хас нэдиэлэ аайы кылаастар ыраастарын бэрэбиэркэлиир. Ону анал тэтэрээттэригэр бэлиэтээн иhэллэр. Бэчээт-пресса отдела "Парламентский вестник" хаhыаты таhаарар. Бу истиэнэ хаhыатыгар Парламент "Субэ" туох улэни ыыппытын, туох кыаллыбытын, ханнык итэ5эстэр баалларын, хас биирдии отдел ханнык улэни ыыппытын уёрэнээччилэргэ иhитиннэрэр. "Бараховец" телестудияны улуустаа5ы телевидение улэhитэ Семенов Гордей Ксенофонтович салайар. Юбилейнай сылга улууска 9 передачаны он'орон кёрдёрдё.

        Физкультура уонна спорт отдела оскуола физруктарын кытта оскуола спартакиадатын ыытыыга кёмёлёhёллёр, тэрийсэллэр, курэхтэhиилэргэ судьуйалыыллар. Саамай элбэх улэни культурнай-маассабай отдел толорор. Оскуола бары бырааhынньыктарын, араас конкурстары, "шоу"-лары, дискотекалары барытын бу отдел о5олоро айымньылаахтык сыhыаннаhан толороллор. Онон хас биирдии культурнай-маассабай мероприятие интэриэhинэй, сэргэ5элэтэр, о5олору уёрдэр гына тэрээhиннээхтик ыытыллара ситиhиллэр. Онтон казначейство араас хомууртан, дискотекалартан, гастрольга концертан киирбит харчылары учуоттуур уонна туохха туттулларын быhаарар. Онон "Субэ" парламент бу уёрэнээччилэр бэйэлэрин салайынар, бэйэлэрин бэйэлэрэ убулэнэр биир куустээх тэрилтэлэрэ буолар. Ону суруннээччинэн уонна салайааччынан оскуола организатордара бастаан Федотов Терентий Николаевич, онтон Яковлева Мария Сергеевна буолаллар. Бу иккиэн о5олору кытта тургэнник уопсай тылы булар, о5олорго сёбулэтэр сымна5ас майгылаах, о5олор сёбулуур учууталлара буолаллар. Ол да иhин Парламент "Субэ" улэтэ таhаарыылаах, айымньылаах, ёруу бэйэтин тула элбэх о5ону сомо5олуур уонна тумэр дьо5урдаах.

        Парламент хайдах улэлиирэ кини кадрдарыттан, о.э. састаабын хаачыстыбатыттан тутулуктаах. Ол иhин хас биирдии кылаас биир саамай бастын' уёрэнээччитин эбэтэр кылаас старостатын парламен'н'а бары 7-с кылаастан уёhэ кылаастар биирдии представителлээх буолаллара ситиhиллэр. Онтон ханнык эрэ быhаарыы, сокуону ылыныы 50%-н ордук куолаhы ылла5ына ааhар. Онон бу демократическай тёрут туттуллар. Парламент сорох мунньа5ар "итии" мёккуёрдэр, дискуссиялар буолааччылар. О5олор бэйэлэрин санааларын этэ, кёмускуур буола уёрэнэллэр, олоххо активнай позициялаах буола иитиллэллэр. Куhун бастакы субэ мунньахтарыгар бары отделлар талыллаллар уонна былаан ылыныллар. Парламент "Субэ" угус улэтиттэн биир саамай тэрээhиннээх улэтинэн Учуутал кунун ыытыы буолар. Ол курдук, учууталларга аналлаах бырааhынньыктаа5ы концерт, учууталларга викторина, переменаларга э5эрдэлэри этии, учууталларга анаан хаhыат таhаарыыта, ону тэн'э "Бэйэни салайыныы (самоуправление)" педагогическай кылаас о5олоро бэйэлэрин кыахтарынан уруок биэриилэрэ тэриллэр.

        "Оскуола-государство" модель ситэриилээх органынан "Служба безопасности" эбэтэр "Куттал суох буолуутун сулууспата" бу 12 урдуку кылаас уолаттарын бёлё5ё буолар. Бу о5о тэрилтэтин сурун сыалынан оскуола5а араас мероприятиелар, курэхтэhиилэр, концертар, дискотекалар кэмнэригэр бэрээдэги хааччыйар анал сулууспа буолар. Кинилэр бу сулууспаларын кэмигэр хара кёстуум, ман'ан ырбаахы, хаалтыс ону тэн'э туёскэ кэтэр анал визитка ирдэнэр. Бу сулууспа5а а5ыйах ба5алаах о5ону таhынан бэрээдэги угустук кэhэр, милиция5а арыгылаан дуу, охсуhан дуу, эбэтэр атын биричиинэнэн учуокка турар "баппат" уолаттары индивидуальнай бэсиэдэ кэннэ ылыллар. Бу о5о тэрилтэтэ бэйэтэ анал устааптаах уонна анал былаан быhыытынан улэтэ тэриллэр. Онон маннык уолаттар тэрилтэлэрэ баар буолан араас угус мероприятиеларга бэрээдэги хааччыйыы ситиhиллэр. Урут бэйэлэрэ бэрээдэги кэhэр уолаттар билигин бэйэлэрэ бэрээдэги кёрёр дьон'н'о кубулуйаллар. Маннык тэрээhин'н'э бэрээдэк кытаанахтык хааччыллара ситиhиллэр. То5о диэтэххэ, бу сулууспа5а оскуола саамай "крутой", кинилэри утары кёрёр о5олор суохтар. Бу "Куттал суох буолуутун сулууспатын" чилиэннэрэ о5олор уонна тёрёппуттэр холбоhуктаах конференцияларыгар актовай залга сцена5а анда5ар этэллэр. Ол кэннэ оскуола директора Данил Егорович Корякин э5эрдэлээн баран хас биирдиилэригэр туёстэригэр анал визитка-карточка ин'иннэрэр. Манна уолаттарга буттуун оскуола коллективын иннигэр киэн туттуу чувствота, эмиэ да улахан эппиэтинэс суктэриллибитин ёйдууллэр. Уонна бары атын уёрэнээччилэр кинилэри билинэллэрэ, убаастыыллара ситиhиллэр.

        Бу сулууспа ус отделлаах. Бастакыта судебно-правовой, иккиhэ- отдел расследования, усуhэ- пресса отдела. Судебно-правовой отдел буруйу он'орбут (пиво, арыгы иhиитэ, "рекэт" уо.д.а.) оскуола сокуонугар сёп тубэhиннэрэн хас вторник аайы дьууллуур. Расследование отдела оскуола5а уоруллубут, суппут маллары булуунан дьарыктанар. Ол курдук, ан'ардас быйылгы сылга икки магнитофон колонкатын, биир магнитофону уо.д.а. атын маллары силиэстийэлээн булан хаhаайыннарыгар тёнуннэрдэ. Онтон прессэ отдела "Секретные материалы" диэн истиэнэ хаhыатын ыйга биирдэ таhаарар. Манна ханнык о5олор туох буруйу он'орбуттарын, кинилэргэ туох миэрэ ылыллыбытын, "Служба безопасности" туох улэни толорбутун барытын иhитиннэрэллэр. Уолаттар бу тэрилтэлэрин бастаан Павлов Петя, онтон Алексеев Леня, кэлин Софронов Миша командирдаах бэрээдэги кёрдулэр. Павлов Петя, Алексеев Леня урукку ёттугэр хаста да "холуочуйан", охсуhан милиция5а учуокка турар этилэр. Онтон бу тэрилтэ "Служба безопасности" командирдара буолан баран ханнык да буруйу он'орууну таhаарбатахтара. Бу туоhулуур "ыарахан иитиилээх" уолаттары ан'ардас мён'ён-этэн буолбакка, кинилэри интэриэhиргэтэн, арыт сэн'ээрэн, хай5аан бэйэлэрэ кыттан тыыннаах дьыаланан кытыннаран эрэ утуё суолга киллэриэххэ сёбун дакаастыыр.

        1998-99 уёрэх сылларыгар "Оскуола-государство" модель, а.э. оскуола Президентскэй республиканан биллэриллибитэ, ону салайбыт уёрэнээччилэр бэйэлэрин салайынар тэрилтэлэринэн Президент Администрацията буолбута. Бу уратыта тугуй? Урут уёрэнээччилэр администрацияларын састаабыгар кылаастар старосталара киирэллэрэ уонна ол иhиттэн уёрэх отдела, спорт, культура отдела диэн талыллара. Кинилэри администрация баhылыга салайара. Бу баhылыгы кылаас салайааччыларын субэлэрэ, а.э. рекомендацияларынан, учугэй уёрэхтээх, бэрээдэги кэспэт, о5олорго тутта-хапта сылдьарынан холобур буолар уёрэнээччи ананара. Ол да курдук бастакы сыл Родионова Марфа, иккис сыл Яковлева Сардана диэн кыргыттар баhылык буолан бэйэлэрин кыахтарынан улэлии сатаабыттара. Ол эрээри, билин'н'и уустук, дьон ёйё-санаата тосту уларыйар кэмигэр уёрэнээччилэри салайарга чахчы куустээх, лидер о5о салалта5а тахсарын оскуола оло5о бэйэтэ кёрдёрёр. Лидер-бу уёрэнээччилэр убаастыыр, билинэр, саллар о5олоро буолар. Оннук уёрэнээччинэн Потапов Саша буолара эрдэттэн кэтээн кёруунэн быhаарыллыбыта уонна ону сыыстарбатахпытын кини дьыаланан дакаастаабыта. То5о? Бу кён'ул тустууга Саха Республикатын 4 тёгуллээх, Россия II призера, Аляска5а (АХШ) международнай турнир кыайыылаа5а. Ол да иhин элбэх уол кумир он'остор, улуус, республика бастын' спортсмена, уёрэ5эр орто, быhыыта-таhаата бастын', ыраас хааннаах, тутта-хапта сылдьара хоп-бааччы. Кытаанах санаалаах, ылыммыт сыалын-соругун хайаан да толорор гына спортка иитиллибит хаачыстыбата кинини уёрэнээччилэр лидер быhыытынан билинэллэригэр суолу аспыт. Ол да иhин оскуола уёрэнээччилэрин Президенин талыы быыбарыгар ус кандидакка саамай элбэх 177 куолаhы ылан Президент урдук аатын ылары ситиспитэ. Президентскэй дуоhунаhы ылыы церемонията урдук торжественнай быhыыга-майгыга ыытыллыбыта. Оскуола актовай залыгар толору мустубут учууталлар, о5олор Президент анда5арын бары ёрё кууруулээхтик истибиттэрэ. Ол кэннэ уёрэнээччилэр, учууталлар э5эрдэ тыллара уёрэнээччилэргэ бырааhынньыктыы быhыыны-майгыны, уёрууну уёскэппиттэрэ. Бу урут буолбатах интэриэhинэй событие, уёрэнээччилэр оскуолатаа5ы олохторугар эмиэ да эрэмньини, эмиэ да биллибэт интэриэhинэй дьыалалары билгэлиирэ. Ол да иhин сууhунэн о5о бу билинэр лидердэрин анда5арын долгуйан, чуумпуран туран иhиттэхтэрэ. Бу куустээх Президентскэй былаас хас нэдиэлэ аайы ыытыллыбыт мероприятиелары анализтааhын, инники нэдиэлэ5э буолуохтаах мероприятиелары былааннааhын ыытыллар. Тустаах отделлары бэйэлэрин улэлэрин линияларынан сыал-сорук туруоруллар, кэлэр нэдиэлэ5э ол булгуччу истиллэр. Буруйу он'орбут о5олору Президент Совета дьууллээhинэ практикаланар. Онон Президент администрацията уёрэнээччилэр оскуолатаа5ы олохторо, уёрэхтэрэ интэриэhинэй, о5олор общественнай дьыалаларга кыттыылара улаатар, итэ5эстэри эйэлэспэт буолуу тыыныгар иитиллиилэрэ ситиhиллэр. Президент Советын быhаарыытыгар оло5уран онно сёптёёх указтары таhаарар. Бу указтар бары олоххо киирбиттэрэ, туттуллубуттара, ким да ону утарбата5а.

        Оскуола иитэр-уёрэтэр улэтигэр бу куустээх Президентскэй былаас нён'уё билигин уёрэнээччилэр олоххо активнай позициялаах буола иитиллэллэр; бэйэлэрин бэйэлэрэ салайынан, толору интэриэhинэй дьыалаларынан дьарыктаналлар. О5олор салайар дьо5урга уёрэнэн, оскуола, коллектив иннигэр бэриниилээх, эппиэтинэстээх буоллара ситиhиллэр. Ол барыта уёрэххэ, бэрээдэккэ сыhыан уларыйыытыгар, буруйу он'оруу а5ыйыырыгар, оскуола иитэр-уёрэтэр улэтин тупсуутугар кёмёлёhёр. Оскуола5а ыытыллар конкурстар, спортивнай курэхтэр араас иитэр-уёрэтэр мероприятиелар убулээhин'н'э наадыйаллар. Ол убулээhин хааччылларын уонна чуолкайдык, сёптёёхтук туттулларын хааччыйар сыалтан Президентскэй Фонда тэриллибитэ. Бу Фонданы дискотекаттан, концертартан, араас мероприятиелартан киирэр харчы уёскэтэр. Фонда харчытын Президент эрэ кён'улунэн бэриллэр. Онон уёрэнээччилэр бэйэлэрэ дьаhайар фондалаах, харчылаах буолуулара кинилэргэ элбэх интэриэhинэй мероприятиелары тэрийэллэригэр кыа5ы биэрэр. Онон кинилэри ёссё биир итэ5эйии механизмынан иитии ситиhиллэр.

        Маннык сыhыан'н'а уёрэнээччилэр бэйэлэрин бэйэлэрэ ииттиниилэрэ ситиhиллэр. Хас биирдии уёрэнээччи бэйэтин маннык ииттиннэ5инэ бутун кылаас коллектива тупсар, онтон кылаас коллектив быhыытынан бё5ёргёётё5унэ бутун оскуола коллектива улэ5э, уёрэххэ, бэрээдэккэ сыhыана тупсара чахчылаах суол. Онон иитии улэтигэр уёрэнээччилэр бэйэлэрин салайыныыларын тэрийии, сан'а хайысхалары кёрдёёhун, арыйыы, сайыннарыы хас биирдии педагог, тэрийээччи, салайааччы ытык эбээhинэhинэн буолар.

        Оскуола иитэр-уёрэтэр улэтигэр истиэнэ хаhыата улахан оруоллаах. Бу хаhыат уёрэнээччилэри утуё5э, кэрэ5э иитэр эрэ буолбакка, кини тумэр, сомо5олуур оруола олус улахан. Кэнники сылларга истиэнэ хаhыата системалаахтык таhаарыллан элбэх интэриэhинэй сонуннары, арыйыылары, субэлэри бэчээттиир уонна бу хаhыаты таhаарааччы о5олор литература5а, поэзия5а бэйэлэрин кыахтарын холонон кёрёллёр. Ол курдук "Пресс-бой" хаhыат республика5а биллэн "Орленок", "Океан" Бутун Россиятаа5ы лаа5ырдарыгар биэс тёгул путевканан на5араадаламмыта. Салайааччы Дмитрий Дмитриевич Стручков. Саха Республикатын утуёлээх учуутала, Саха республикатын суруйааччыларын со?hун чилиэнэ Петр Поликарпович Одорусов "Иэйии" диэн литературнай куруhуогу улэлэтэн элбэх о5о, тёрёппут махталын ылбыта. Тёhё да бочуоттаах сынньалан'н'а та5ыстар, ити курдук о5олор, учууталлар дууhаларын тута биhиги кёлуёнэ учууталлар бу Исидор Барахов аатынан орто оскуола5а уктэнээт кини утуё субэлэрин, элбэх энергиялаа5ын, ёруу уёрэ-кётё сылдьарын, дьон'н'о утуё сыhыаныгар ёруу киниттэн холобур ылабыт уонна иитиллэбит.

        Наука уёрэ5ин соччо ылыммат, урдук уёрэ5и кыайбат о5о элбэх. О5о 40% да5аны урдук уёрэ5и ылла5ына, ордубут 60% биhиэхэ тыа сиригэр хаалар, сарсын биhигини кёрёр-харайар, эрэнэр о5олорбут буолаллар. Бу о5олор оскуолаттан бэйэлэрин итэ5эстээх курдук санаммакка, инникигэ эрэллээх, утуё дьон буолалларыгар кыhаныахтаахпыт. Бу о5олорго бол5омто кууhуруёхтээх. О5о дьиэтээ5и "учууталлара"; арыгыhыттар, сурэ5э суохтар, боевиктар, ужас, эротика арааhа баар буолла5ына, биhиги о5о дууhатын иhин охсуhууга сан'а сонун хайысхалары арыйыахтаахпыт, булуохтаахпыт. Дьикти учугэй техника, урдук таhымнаах артыыстар, утумэн угус харчы он'орбут "ча5ылхай" уобарастара о5ону кун аайы куhа5ан'н'а уёрэтэллэрин кыайыахтаахпыт. Онон о5ону иитии улэтин технологията угус уёрэнээччини интэриэhиргэтэр эрэ буолла5ына сыалын ситэр. Ол иhин оскуола5а 13 араас куруhуоктар, 17 группа5а арахсан спортивнай секциялар, 4 о5о холбоhуктара араас саастаах уёрэнээччилэри куннэтэ кэрэ5э, утуё5э иитэллэр, куус-уох эбэллэр. Сылын аайы оскуола спартакиадатыгар 17 араас курэхтэhиилэргэ 1300-1400 о5о кыттара ситиhиллэр.

        Билин'н'и ыччат техника5а куускэ тардыhар кэмигэр мотоцентр "Вираж" орто, улахан саастаах уолаттартан водитель "А" категориятын сыл аайы 30 о5о ыларын ситиhэр. Улуус урдунэн ыытыллар "Уруулга- Уоланнар" диэн эдэр мотоциклистар, "Безопасное колесо" диэн эдэр велосипедистар курэхтэhиилэрин инициатордарынан, кыайыылаахтарынан буолаллар. Республиканскай "Безопасное колесо" курэхтэhиигэ Петров Петя, Романов Олег, Ларионов Коля кыайыылаахтарынан буолбуттара.

        Научнай- интеллектуальнай "Yрдэл" (салайааччы Иванова К.В.), "Юный историк" (салайааччы Федотова Т.И.), "Программист" (салайааччы Семенов Е.Е.) иитиллээччилэрэ улуус, республика курэхтэhиилэригэр ситиhиилээхтик кытталлар, кыайыылаахтарынан буолаллар. Сылын аайы улууска ыытыллар 20 араас курэхтэhиилэргэ, конкурстарга биhиги уёрэнээччилэрбит ситиhиилээхтик кытталлар, учугэй тумугу ситиhэллэр. Ону бу таблицаттан кёруёххэ сёп;

  1. Республиканскай "Уваровскай аа5ыылар" I Федотова Т.И.
  2. Улуустаа5ы "Уваровскай аа5ыылар" I Игнатьева З.П.
  3. Республиканскай конкурс "Аман ёс" I Игнатьева З.П.
  4. Региональнай тюркологическай конференция лауреат Игнатьева З.П.
  5. Республиканскай конкурс "Мы выбираем здоровье" IIIIII Степанова Л.Е.Игнатьева З.П.Федотова Т.И.
  6. Региональнай НПК "Шаг в будущее" IIIIлауреат Николаева Е.В.Cеменов Е.Е.Кынатов А.В.
  7. Республиканскай НПК "Шаг в будущее" IIIлауреат Семенов Е.Е.Николаева Е.В.Иванова К.В.
  8. О5о тэрилтэлэрин кёруу-конкурс "Новое поколение" I Федотов Т.Н.
  9. "Сулусчаан" ырыа конкурса 1 лауреат, 10 дипл.-т Тарасова М.А.
  10. "Кылыhах" фольклорнай конкурс III Абрахова Е.В.
  11. "КВН" конкурс I Яковлева М.С.
  12. "Брейн-ринг" интеллектуальнай оонньуу I Яковлева М.С.
  13. "Полярная звезда" региональнай ырыа конкурса 6 лауреат Тарасова М.А.
  14. Улуустаа5ы "Безопасное колесо" конкурс I Стручков Д.Д.
  15. Республиканскай "Безопасное колесо" конкурс I Стручков Д.Д.
  16. Хоровой ырыа конкурса III Тарасова М.А.

        Ити курдук биhиги угус учууталларбыт ан'ардас уруок эрэ биэриинэн мун'урдаммакка уёрэнээччилэр интэриэстэринэн кёрён, кинилэр иллэн' кэмнэрин туhалаахтык атааралларыгар, бэйэлэрин ёйдёрун-санааларын сайыннаралларыгар, билиилэрэ-кёруулэрэ кэн'ииригэр элбэх сыраларын биэрэллэр. Ол тумугэр 1998-1999 уёрэх сылыгар биhиги оскуолабыт иитэр-уёрэтэр улэлэр курэхтэригэр бастакы миэстэни ылан "Panasonic" ён'нёёх телевизорынан, 1999-2000 уёрэх сылыгар иккис миэстэни ылан анал бирииhинэн на5араадаламмыта.

        Иитии улэтин саамай улахан ёрутэ кылаас салайааччыларыгар суктэриллэр. Кылаас салайааччыта- бу учугэй предметник эрэ буолбакка, кини учугэй тэрийээччи, психолог уонна бириэмэни аахсыбакка айымньылаахтык улэлиир дьин'нээх иитээччи эрэ буолла5ына улэтэ ситиhиилээх буолара хааччыллар. Ол иhин кылаас салайааччылара бу ыарахан, уустук улэлэрэ сёптёёхтук сыаналанар, стимуллуур сыалтан сылын аайы кылаастар икки ардыларыгар комплекснай курэхтэhии тэриллэр. Онон ким хайдах улэтигэр сыhыана, хаачыстыбата кёстён тахсар.

        Сурун критерийдэринэн буолаллар:

  1. Yёрэххэ ситиhии;
  2. Иитэр-уёрэтэр мероприятиеларга кыттыы;
  3. Оскуола спартакиадатыгар ситиhиитэ;
  4. Кылаастар ыраастарын туруга;
  5. Буруйу он'оруу.

        Бу тумугунэн кылааска иитии улэтэ анализтанар, итэ5эстэр арыллаллар, иитии улэтин сан'а технологиялара биhирэнэллэр.

        Сыл тумугунэн "Сыл бастын' кылааhа", онтон ол кылаас салайааччыта "Сыл бастын' кылаас салайааччыта" аат ин'эриллэр. Мин киэн туттан ол курдук кэккэ сылларга "Бастын' кылаас салайааччытынан" Васильева Людмила Никифоровнаны, Федотова Тамара Ивановнаны, Николашкина Алевтина Ивановнаны, Макаров Бурхалей Степановиhы, Иванова Вера Николаевнаны, Мухоплева Галина Герасимовнаны, Окоемова Зинаида Николаевнаны, Евдокимова Наталья Ивановнаны уо.д.а. ааттыыбын.

        Yёрэнээччини иитэргэ кини дьиэтээ5и усулуобуйатын, оло5ун учуутал булгуччу билиэхтээх эрэ буолбакка ону учуоттуохтаах. О5о дьиэтээ5и усулуобуйатын билбэт учуутал, кылаас салайаччыта- мёлтёх улэhит. Онон тёрёппуттэри кытта улэ ураты бол5омтону эрэйэр. Манна тёрёппуттэр кылаас, оскуола таhымнаах мунньахтара, араас конференциялар улахан суолтаны ылаллар. Ол иhин тёрёппут комитеттара, а5алар холбоhуктара "Тойон Субэ" айымньылаах улэлэрэ, "Дьиэ кэргэн", билин'н'и кэмн'э Президент, государственнай чёл оло5у пропагандалыыр "Доруобуйа" программа барыта холбоhон уёрэнээччилэр чёл туруктаах, киhилии сиэрдээх-майгылаах, кырдьа5аhы, кыраны-кыамматы аhынар, убаастыыр, дирин' билиилээх-кёруулээх, олоххо бэлэмнээх киhи буолан тахсалларыгар хас биирдии учуутал, кылаас салайааччыта айымньылаах, куустээх эрэ улэлэрэ хааччыйар.

Стручков Дмитрий Дмитриевич,
директоры иитэр улэ5э солбуйааччы

<<< Назад на Персональные страницы                                                               Республика Саха (Якутия)
с. Верхневилюйск
© SakhaLand 2003



Сайт управляется системой uCoz